ANTHESTERIA


 I
Precz Kerhynios!
Zagreus odrodzi się po kolejnej męczeńskiej śmierci,
nawet tam, dokąd strzały Fojbosa już nie dolatują
(powiadają, że w gniewie powystrzelał wszystkie Muzy).

Już Velasques miał wykrzyknąć:
„Piękno umarło. Niech żyje wszystko inne!”[1]
A Dionizos trafił do piekła w średniowieczu,
lecz cały czas pozostaje groźny.
Dlatego potrzebny jest nieustanny nadzór
i czujny dyskurs władzy.

Pallas wypuściła sowę z ręki.
Nocny, drapieżny ptak buszował po ulicach
poszukując bezbronnej ofiary.
Dlatego tylu głupców pośród silnych,
podczas gdy Nikt nie może być ani silny ani słaby:
Odyseusz nie był silniejszy niż Polifem
ale nie okazał się być słabszy.[2]

Co to za zwyczaj, żeby zasypiać przy stole,
przy którym od czterech godzin
pije się tylko piwo!
Alkibiades zepsuł Agatonowi imprezę
(na której zjawił się chyba nieproszony)
ale — choć przynieśli go pijanego jak belę —
mógł jeszcze uchlać wszystkich nie mieszanym winem
i zrobić Sokratesowi scenę zazdrości.[3]

Graves pisze, że Dionizos piwa
był starszy od Dionizosa wina.
Uważam, że wódką też można
składać ofiary.
Auoi Bakcai! alla Bakcoz!
Choć męska Menada to coś gorszego
niż męska dziwka.
II
Język jest tradycją
sposobem odczuwania rzeczywistości
a nie arbitralnym wykazem symboli.[4]

Ani tym bardziej siatką znaków topograficznych.
Kiedy jednak mówiący i słuchający […]
pochodzą z różnych epok,
porozumienie staje się […] problematyczne
i wymaga techniki szczególnej […],
która odtworzyłaby całe to podglebie domniemań,
przemilczanych już to
            jako zbyt oczywiste,
już to
            z nieświadomości, że się pomija,
nawet jeśli silnie oddziałują.
[…] To sposób rozmowy i przyjaźni ze zmarłymi.[5]

Ja wolę rysować mapy niż martwić się
dokąd mnie zaprowadzą:
błądzenie to wszak źródło wszelkiej odnowy.[6]

III
Wszystko u mnie wiąże się z przeszłością, którą gwałcę.
Przekręcam cytaty, przeinaczam fakty
(Polla yeudontai aoidoi[7]).
Wszystko po to, by zrozumieć.
Choćby to, że rozumienie okazuje się wrogiem wiedzy,
Że wystarczy […] zerwać i spożyć owoc z drzewa poznania dobra i zła,
Ażeby stracić dostęp do innych cudownych drzew.[8]
Z premedytacją odwracam się od ogrodu Edenu.
Pozostaję sam w mej królewskiej samotności.[9]

Polla yeudontai aoidoi
A ja wciąż jestem oblegany przez mitologię,
dlatego, że większa część literatury
to przypisy do Homera i Ajschylosa.
Ou jobeitai de touto oz agapa monoz genesqai.[10]
Może to uchodzić za szaleństwo, albo wręcz brak pomyślunku.
Moi najlepsi przyjaciele to duchy Diogenesa i Antystenesa
— choć nie obawiałbym się rozkoszy, gdyby znów mi była dana.[11]
Wszystko to przypomina nekromanckie zabiegi,
Intelektualna nekrofilię.
Może mają rację ci,
co spoglądają z odrazą na te praktyki.

Precz Kerhynios! Anthesteria skończone…

[1] Zob. J. O. y Gasset, Velasques i Goya, przeł. R. Kalicki, Czytelnik, Warszawa 1993, s. 34-35.
[2] Zob. Odyseja, Pieśń IX; Parandowski, s. …, Siemieński, w. 385 i przypis.
Postać Nikogo jest na co dzień niezauważalna (i tak chyba ma być) a jednocześnie jest ugruntowana zarówno w tzw. kulturze wysokiej, jak i ludowej. Pojawia się także w literaturze współczesnej, np. u Stachury Człowiek-Nikt. Stachura był bodajże jedynym w Polsce pisarzem, który do postaci Nikogo podszedł w poważny i konsekwentny sposób. Niestety potoczna lektura tego autora, dopatrująca się jedynie w jego dziełach egzaltacji rozmodlonej nie wiadomo nad czym (a co stało się w Polsce synonimem poetyckości), uniemożliwiła autonomiczny rozwój tego tematu.
[3] Zob. Platon, Uczta, XXX-XXXVII.
[4] Prolog [w:] J. L. Borges, Złoto tygrysów, przeł. D. i A. Elbanowscy, Prószyński i s-ka, Warszawa 2001., s. 6.
[5] J. O. y Gasset, Velasques i Goya, przeł. R. Kalicki, Czytelnik, Warszawa 1993, s. 59.
[6] Por. E. Pound, Pieśń XXI.
[7] Gr. Wiele kłamią poeci, zob. Arystoteles, Metafizyka, I,2,983a.
[8] Lew Szestow, Potestas clavium, przeł. J. Chmielewski, Antyk, Kęty 2005, s. 101.
[9] Por. Byron, Proroctwo Dantego, rozdz. I (To feel me in the solitude of kings/ Widhout the power that makes them bear a crown).
[10] Plotyn, Enneady, 1.6.6 — „Nie boi się tego ten, kto lubi pozostawać sam”
[11] Zob. Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy sławnych filozofów [do uzupełnienia] „mawiał [Antystenes] stale: »niechbym raczej zmysły postradał, niż miał odczuwać rozkosz«”.

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Ścieżki Zacharego. O tomiku "Kim jest Zachary?" Joanny Wicherkiewicz.

  Dygresja zamiast wstępu Tytuł książki poetyckiej Joanny Wcherkiewicz, Kim jest Zachary? tylko z pozoru brzmi niewinnie. Pytanie o czyjąś tożsamość zadajemy w odniesieniu do innych osób po wielokroć, i po wielokroć skupiamy się na rozmaitych jego aspektach nie zwracając na co dzień uwagi na to, jakie istotnie ważkie problemy ono zawiera. Tymczasem zagadnienie tożsamości to coś, co w literaturze obecne jest od zawsze – i od zawsze poza jej granice wykracza. „ O tym jak istotne jest to zagadnienie świadczy choćby to, że występuje ono nieustannie w rozmaitym natężeniu u kolejnych myślicieli i poetów” – pisze w jednym ze swoich artykułów filozof, dr Włodzimierz Zięba. [1] Wystarczy powrócić myślą do początków, np. do Odysei Homera, gdzie widzimy głównego bohatera w jaskini cyklopa, Polifema. Gdy potwór zadaje Odyseuszowi pytanie, kim on jest, jakie jest jego imię? Ten odpowiada „Nikt”. Polifem uwierzył chytremu Grekowi i stało się to przyczyną jego porażki, ale przede wszystkim wy
Czytaj więcej

Wieniedikt Jerofiejew – pijak, pisarz, misjonarz

Wydawać by się mogło, że twórczość Wieniedikta Jerofiejewa jest w Polsce znana i popularna. Przede wszystkim jego najsłynniejsze dzieło, Moskwa-Pietuszki , które przyniosło mu światową sławę. Jednakże, gdy rozmawiam z ludźmi, którzy zdają się być jego miłośnikami, okazuje się, że tak naprawdę niewiele na ten temat wiemy. Nie ułatwia sprawy fakt, iż sam Jerofiejew znany był ze skłonności do konfabulacji na swój temat i rozpuszczał różne wersje dotyczące niektórych fragmentów swojego życia. Może to właśnie sprawia, że nie doczekał się jak dotąd solidnej biografii, a za to sporej liczby rozmaitych szkiców biograficznych rozproszonych głównie po Internecie, ale i również po dość licznych w Rosji publikacjach poświęconych jego twórczości i jego sylwetce. Fenomen Wieniedikta Jerofiejewa jest bowiem nieustannie żywy w rosyjskiej literaturze i powiązanych z nią naukach. Dla niektórych zagadnienia związane z jego twórczością i jego sylwetką stały się dziełem życia, jak np. dla Eduarda Właso
Czytaj więcej

PAN SPOZA I RASIZM

Pan Spoza często był zapraszany  do miłych ludzi, chwalony i komplementowany. Często też użalano się nad nim („Och, jaki on biedny, prześladowany”) nawet wtedy, gdy mówił, że nie jest wcale źle: że ma pracę („Och, ten wyzysk!”), że ma rodzinę („Och, to zacofanie!”), że ma przyjaciół („Wykluczenie!”). Pan Spoza także chciał być miłym dla miłych ludzi. Często rozmawiali o wolności i o tym, że każdy powinien mieć prawo do własnego zdania i do wyrażania swoich poglądów. Kiedyś powiedział: „Nie podoba mi się, że nie macie żon, choć macie dzieci i że współżyjecie ze sobą nawzajem. Nie mogę i nie chcę wam niczego zabraniać, ale uważam, że to niedobrze”. I tak pan Spoza został rasistowskim suprematystą.
Czytaj więcej